|
Ottawa [MOL] 19 July 2003- Somalida Dalka Canada ku
nool hadda waxay maraysaa xilli kala guur ah oo ay badankoodu
la qabsadeen nolosha iyo nidaamka wadanka isla mar-ahaantaasna
waxay hadda bilaabeen inay dhex galaan bulshada wadanka
kana dhexmuuqdaan qeybo badan oo ka mida ah bulshada ay
la nool yihiin. Waxay bilaabeen in ka mid noqdaan Xisbiyadda
Siyaasadda wadanka gaar ahaan xisbiyadda Liberalka iyo
National Democratic Party (NDP), waxaa kaloo soo badanaya
dhalinyarada qoranaysa Ciidanka Qalabka Sida (Military)
iyo Ciidamada Nabadgalyada (Police) intaba. Waxaa magaalada
Toronto iyo Ottawaba ka mid ah Ciidamada Nabadgalyada
Dhalinyaro Somali ah oo aad u firfircoon kuwa kalena waxay
galayaan dhawaan taasi oo ku tusinaysa in Somalidu bilowday
inay wax ku yeeshaan wadanka Canada iyadoo Somalida intooda
badani ay daganaayeen wadanka muddo 20 sanno ku dhow
Waxaa kaloo iyadana Dhalinyarada Somalidu si wayn uga
muuqdaan Jaamacadaha, Collegeyada iyo Goobaha shaqada
taasi oo mujtamaca Caddaankaa ee wadanka u badan ay la
noqotay la yaab in wiilal iyo gabdho hooyooyinkood kaliya(single
mothers) koriyeen ay maanta kula tartamayaan nolosha hadii
ay ahaan lahayd shaqo ama waxbarasho mid walba, waxaana
siyaasiyiinta badankoodu muujiyeen in Somalidu ay aad
uga fiican tahay dadka madowgaa ee ay Somalida midabka
wadaaga yihiin ayse ku kala duwan yihiin diinta iyo dhaqanka
haddii ay noqon lahayd horumarka ay ku tilaabsadeen muddadii
yarayd ee ay wadankaan joogeen taas oo loo tirinayo Somalida
oo isla weyni u dhalatay oo aan cidna marti ugu noqonayn
inay wadanka wax kala soo baxaan. Waxaa iyaduna markhaati
ma doonta ah in Gabdhaha Somalidu ay wiilasha dhan walba
kaga fiicanyihiin haday ahaan lahayd shaqo ama wax barasho
inkastoo ay jiraan gabdho Somaliyeed oo beerta galay rag
ajaanabi ahna ay qaarkood la noolyihiin diintii iyo dhaqankoodiina
dayacay misana intooda fiican markii loo eego wiilasha
waxay dheeryihiin baac.
Dhalinyarada Somalidu waxay ka midyihiin dadka ugu danbi
galka badan marka la eego danbiyada yar yar ee ay ka midka
yihiin dagaalka, Gaari Jabsiga, xatooyada dukaamada, cabidda
iyo gadidda xashiishka intaba waxaana lagu qiyaasaa inay
yihiin boqolkiiba 40% dhalinta danbiyada yar yar loo geeyo
xabsiyada gaar ahaan Magaalooyinka Toronto iyo Ottawa.
Sababo badan ayaa dhallinyarada ugu wacan inay danbiyadaas
galaan oo ay ka mid tahay Somalida oo aan lahayn hal urur
oo daryeelkooda u taagan sida qowmiyadaha kale ee wadanka
uga soo horeeyay, dhalinyaradda oo intooda badani yimaadeen
iyagoo dhaafay xilligii Schoolada hoose lagu layliyilahaa
badankoodna ay Schoolka ka billaabeen Fasalka Sagalaad
iyo ka kor oo ah mid aan waalidku fara galinkarin heerka
waxbarasha caruurtiisa sida dugsiyada hoose, dhalinyarada
oo khalad ka fahantahay xorriyadda ay leeyihiin khaasatan
midda u saamaxaysa hadii ay waalidka nacaan inay la noolaadaan
inay helayaan Hay'ado caruurta qaatta oo markaas u saamaxaya
caruurta inay falalka xun xun ee dhaqanka iyo diinta Islaamka
ka so horjeeda inay ku barbaaraan iyo caruurta oo badanaa
la nool hal waalid siiba hooyada (Single Mother) oo aan
luuqadda iyo dhaqanka wadanka midna waxba kala socon dabadeedna
markay tiraahdo wiilka ama gabadha xagee ka timid saacaddan
uu ugu jawaabo hooyo Maktabadda akhriska ayaan ka imid
(Library) kadibna uu saas ilmihii ku barto akhlaaq xumo
dhalisa inuu xabsi ku abaado ama uu guriga uga cararo.
In badan oo ka mid ah dhalinyada Somalida ayaa waxay
ku jiraan Isbitaalada Maskaxda iyagoo u galay sababo la
xariira daroogada oo ay iska badiyeen, mararka qaarkoodna
waxaad ku arkaysaa calaamadihii lagu yaqaanay dadka jinniga
ama mingiska qaba, aqoon la'aanta Somalida ka haysata
Daroogada ayaa iyana sii kordhinaysa in dhalinta lagula
tacaalo dawooyinka ama quraan akhris aan waxba ka qabananayn
xanuunkooda maadaama aysan la xiriirin sidii dhiigooda
looga nadiifin lahaa daroogada ku jirta.
Dumarka Somalida ayaa laftigooda arkaysaa inay xoogaa
dhaqankii ka durkayaan marka la eego Dhanka labiska la
dhaqanka ragga iyo siday ula qabsadeen dhammaan caadooyinka
wadanka. Waxaa kaloo dumarka Saomalidu bilaabeen inay
Cabbaan Badeecada (waa tubaako laga cabo wadamada Carabata
gaar ahaan Khaliijka) mararka qaarkoodna waxay ku darsadaan
daroogo si ay ugu doorsoomaan.
Ragga Somalida ayaan ahayn laftigoodu kuwa ka soo baxa
kaalintii lagu yaqaanay, markay wadankaan yimadeen ayaa
in badan oo ka mid ahi waxay bilowday inay makhaayadaha
ka sheekeeyaan ama qaad cunidda ku saaqiddaan in badan
oo ka mid ahina caruurtoodii ay Schoolada ka tagday caawimaad
ay aabayashood ka waayeen awgeed. Waxaa kaloo iyadana
ay ciyaaraan bakhtiyaa nasiibka (Lottery) iyo Khamaar
oo qaarkood ka dhameeyay xoogaagii cayrtu siisay ama ay
shaqeeysteen.
Dhinaca ganacsiga Somalidu waxay leedahay meherado kala
duwan oo isugu jira Kawaanno, Timajarayaal, Makhaayado,
Dukaamo dhar, Rugaha Camamiska, Rugaha Tigidhada Diyaaraha
laga Goosto iyo goobo ganacsi oo kale. Markaad guud ahaan
eegtitid Ganacsiga Somalidu maaha mid gaara ama soo jiita
Qowmiyadaha ka Baxsan Somalida oo wuxuu ku egyahay iyaga,
sababo badan ayaa loo aaneeynayaa Somalida ganacsigeedu
inuu ku ekaado dhexdaada oo ay ka mid tahay Somalida oo
aan lahayn contooyin kala duwan oo ay ku soo jiitaan dadka
ajanabigaa sida ay Qowmiayadaha Turkga iyo Carabtu ay
u leeyihiin cunnooyin fara badan oo kala duwan oo markay
wadamadaan yimaadeen ay ganacsigooda ku fidiyeen, sidoo
kale Somalida ganacsigeedu malaha bilic soo jiidata dadka
Somalida ka baxsan sababtuna waa iyagoon marka horeba
ku talo galin dad iyaga ka baxsan inay u yimaadaan.
Somalidu waxay kaloo leeyihiin aadna ugu shaqaystaan
Gawaari tagaasi ah oo ay ku shaqaystaan inkastoo in yar
oo ka mid ahi leeyihiin sharciga tagsiga hasayeeshee badankoodu
way kiraystaan gaariga ama sharciga intaba.
Guud ahaan waxaad orankartaa Somalidu waxay isu diyaarinayaan
inay ka mid noqdaan mujtamacyada ku nool Canada kana dhex
muuqdaan bulshada ay wadanka ugu yimaadeen.
Mudugonline.com
|
