XADGUDUB SHARCI

KU.maamulka puntland

02/07/003.

OG.dadweenaha puntland dalka iyo dibadda

Ujeeddo. anigoo ah abdiasis khalif x.jama waxaan rabaa inaan ka hadlo waxa abuura dhibaatada ama iska hor imaadka waana waxa ummad dhisan kala bur buriya taasna haddii layska ilaalin lagana fogaan waxaana imaanayasa dhibaato aad u weyn dhibaatadaas oo ah inuu burburo horomarkii umada sabab too ah waxaa lagu tuntay sharcigii.

hadaan usoo dhaadhoco ujeedada hadal kayga. sharcigii oo xadgudub lagu sameeyay (yaa ku sameeyay ) waxa ku sameeyay maamulka puntland. (waa maxay sababtu) sababtu waa sida tan iyadoo cad oo markhaati u baahneen maamulka puntland wuxuu iska dhagatiray oo indha ka jeediyay dadka ka imaanaya oo sheegana madaxda maamulka carta ama qaasin oo jooga puntland waa in uu maamulka puntland wax ka qabto oo dadkaas la soo qabto maxkamadna la keeno sharcigana la mariyo sida ninka lugu magacaabo siciid islaan oo cabdi qaasin u ah wisiir ku xigeen cartoo aan ognahay inay ka shaqeso bur burka puntland hadaba sharcigu maha kanaa ina hebala ama ahow ina boqor ama wasiir kan ugu yar umada iyo kan ugu wayn sharcigu waa isku mid waxaa layiri haday hasha weyn dur duriso maxaad moodaa aarankii waxaan oga danleeyahay hadii maamulkii sharciga bur burinaayo maxaa mooda shacabkii umadna markay bur burayso waxaa lagu yaqaan sharcigaa lagu tuntaa hadii sharciga la dhooro oo laga dambeeyo lagana boqo ilaahaybaa laga baqaaye waxaa lagaaraya horomar. sideebaa looga baqaa sharciga waa sidatan... oo ah hal qodab muhiimadu qodab kaas oo ah..

1- waa in sharcigii umadu dhigaday ama ku hishiisay uu qabto qofka u sareeya iyo kan u hooseeya lana mariyo siduu sharcigu yahay loona aabe yeelin kanaa madax ah iyo kanaa ina hebel ah markaasbaa cadaalad loo dhawaanaya ilaahaybaa cadaalad leh wax walbana waxay leeyihiin asaas hadaba horomarku asaas kiisu waa sharciga oo la dhooro hadii la dhoorin lama gaari karo horomar wax walba oo aduunka ku nool dad iyo duunyo waxaa kala haga sharciga........

sidaas iyo nabad gelyo walaalayaal

Garyaqaan: Abdiasis khalif X. Jama
E.mail.abdiasisjama@yahoo.com

---

"Intaan u qabo iima qabow waraabaha galbeed ka soo roor" waxaa yiri dhulkeeni hooyo (Dhulki Soomaaliyeed) oo wiilashiisi ka caajiseen taakulaynta hooyadood oo waayeel ah indhana aan lahayn darxumo ku raagtay awgeed, hilmaamayna hooyadood dhib waxaay ka soo martay iyo dhib wixi laga soo maray jiritaankeeda go'aansadayna daqara culus oo loo geystay keddib in ay fogeeyaan hoyadadood kagana soo tagaan meel cidla ah in ka badan tiro afar iyo toban jeer oo ay ugu danbeyso Eldorat .
"Dadow ina dadbana maansha dadab laguu xanbaar" hadalkaana waxaa yiri dhurwaa deris u ahaa cidladi ugu danbeysay ee la geeyay Maandeeq (dhulki Soomaaliyeed) oo marki uu doonayay in uu si raaxa leh u feento hilibkeedi arkay libaax ka mid ah wiilasheedi uuna ku tirinayay doqon oo leh u gaadi war aniga hooyadeey ma fogaynin waana la joogaa ee waxaan ka raacdaysanayay walaalaheey oo aynan jirin wax deeqo waxna aan lala wadaagi Karin oo gedigoodba u hanqal taagayo sadki aan ku lahaay Maandeeq oo caafimad qabto keddib marki reerka ku dhacday oday la'aan hooyana sidaa ku indhabeeshay .
Nabad ,wanaag,isafgarasho ,wadashaqayn salka ku hayso kaladanbayn iyo ixtiraam ma hayno haddii aan nahay Soomaali weyn oo jiritaanki wadankeeni wuxuu ku jiraa mugdi sidaa darteed Su'aasha waxaay tahay sidee wadankeeni looga saari karaa mugdiga looguna gudbi karaa in aan dabada qabsano tareenka casrigan lagu tartamayo ku kala horaynta, difaacida iyo dhaqan gelinta xadaarada ay cidwalbo u aragto in ay ku haboontahay in lagu dhaqmo qarniga 21 annaga oo ku dhegan Diinta Islaamka oo aanan hadda ugu dhaqmin sidi la rabay badankeena sheegasha maahine.

Dhurwayga galbeed iyo tiro kale oo dool ah gedigoodba waxaay tartan ugu jiraan una hanqal taagayaan hanashada khayraadka dhulkeena iyaga oo doonayo in ay abuuraan dowlad kursiga ay ku fadhida yahay mid aan lahayn dhidiba adag ee u adeegto danahooda ka hor danaha dadka Soomaaliyeed oo ay magacooda dowlad ku yihiin,waxaa iyagana culayska wadankeena saaran ka mid ah hogaamiyayaal ay ka maqan tahay fikirkooda iyaga oo wax ku qeybsado meel ka mid ah wadankooda,garashada in nicmada dhulkeena naga badan tahay iyo iyaga oo noqdo ul iyo diirkeeda in ay ka wacan tahay iyaga oo hub la isugu dhiibo dana kalana u adeego iyago oo cabsi ku joogo kana maarmin quwada leh la'aanteey waxba noqonmaysid.
Soomaaliyeey Guud ahaan, reer Muqdisho gaar ahaan Cawska jiilaal waa lama huraan sida ay lama huraan u tahay in aan xal u helno madmadowga ku kala dhex jiro ummaddeena,turxaan bixinta khilaafka kala dhaxyaal hogaamiyaal mayal adag oo nooc walbana ku dhex jiro iyo sidi Maandeeq looga badbaadin lahaa bohol sireed oo in mudaaba loo qodayay ,haddaba markaan hoos ugu daadago nuxurka qoraalkan beryahaan danbe waxaa soo if baxayay Soomalida indheergaradkeeda, aqoonbyahankeeda iyo odayaal mudda dheer ku soo jiray siyaasada Soomalida in ay hadal haayaan in Magaalada Muqdisha tahay meeshi lagu kala tegay sidaa darteedna ay noqon karto meesha la isugu imaan karo mar kale haddii caqliga la adeegsado, caadifo iyo anigaa dhahayna meel la iska dhigo laguna dhaqmo xadiiski Rasuulkeena(CSWS) oo ahaa "ma iimaanayo midkiina ilaa uu la jeclaado walaalkiis wixi naftiisa uu la jecelyahay"

Waxaa guul ah ,in la dhiirigeliyana mudan hogaamiyayaasha dadka dega magaalada Muqdisho ee gartay in ay u dhaqaaqaan mideynta beelaha dega deeganka gobalka Banaadir iyo agagaarkiisa, waxaa iyadana guul ah in ay mideyntaas fikirka ka danbeeyo uu salka ku haayo in uu noqdo bilow iyo jidki loo mari lahaa mideynta dadweynaha reer Muqdisho gaar ahaan iyo dadweynaha Soomaaliyeed guud ahaan kana fog yahay debandaabyo hor leh iyo turaanturooyin loo dhigo xal u helida arrimaha murugsan ee ummadda Soomaaliyeed ,waxaa iyadana in farta lagu fiiqa mudan garashada mideynta dadka dega degaanka gobalka Banaadir in ay tahay xal loo mari karo nabadaynta magaalada Muqdisho iyada oo uunan daadan mar kale dhiiga dad wada dhashay Soomalinimana wadaago.

Waxaan rajeynaynaa ilaaheey idinkiis in ay akhyaarta deegaanka Muqdisho ka dhabeeyaan mideyntooda iyo noqoshada in uu ku dhex jiro libaaxi gartay in ay lama huraan tahay daryeelka Maandeeq kuna daraan wanaajinta dhabti loo dhigi lahaa wiilasheedi iyaga oo kalsooni ugu adeegayo in ay dhabtan noqoto tii aan cadaalo ka danbeyn raga soo agaasimeyna hadafkooda yahay badbaadinta Maandeeq oo kaliya .

Waxaan iyadana aan ka digaynaa in geedi socodkan wanaaga lagu sifeeyay u amba qaado dhinac xun oo ay ka danbeyso siyaasad guracan iyo aragti gaaban oo aan ka tarjumayn rabitaanka dadka reer Muqdisho oo ah soo celitaanki nabad ka dilaacdo magaalada Mudisho, Soomaliweyna u horseedo isafgarasho iyo cadaalad wax lagu qeybsado.

waxaan iyadana ruux walbo oo soomaaliya kartina u leh in uu dowr wacan ka qaato soo gabagabeynta taariikhda madow ee ummaddeena ugu baaqaynaa in uu ku dhaqaaqo dhiirigelinta odayaasha iyo akhyaarta gobalka uu ka soo jeedo in ay abaabulaan wada hadalo lagu dhameeyo khilaafka ka dhex jiro qolo walbo oo wada deggan si loogu gudbo wada hadalla guud oo lagu soo dhameynayo murugada waddankeena ku habsatay iyo in laga maarmo faragelin shisheeyo oo u adeegayso danahooda danaheena ka hor.

Maandeeq Madaxeeda iyo qoorteeda dheer waa Woqooyigalbeed,duudka oo tuurta ku jirtana waa Puntland , lugaheeda horana tan midig waa Galgaduud iyo Mudugta koofureed tan bidixna waa Hiiraan ,bogeeda oo naasaha ku jiraan waa Banaadir ,lugaheeda danbana tan bidix waa Bay iyo Bakool tan midigna waa Kismaayo iyo Bu'aale, dibkeedana waa Gedo.Maandeeq xanuunkeeda wuxuu ka bilowday madaxa wuxuuna ku danbeeyay dibka waxayna gurantay oo caana beeshay marki naasaha laga toogtay.maandeeq oo godlato waa naasaha oo daawa loo helo xabaddana laga bixiyo keddibna la siiyo xabad asbaro ah si uu madax xanuunka u daayo lugaha horana makaankoodi ugu noqdaan si ay u istaagto lugaha danbana culayska uga kaco si ay afarta lug dhulka ula haleesho dhurwayga galbeedna uga dhaco tuurteeda ka gadaalna dibka garto in uu dabada ku yaal .
Soomaaliyeey daryeelka mandeeq waa daryeelka nafteena ee dhinac walbo xagashada ha ka daayo qeybta hoos taal si loo maalo deeqdiisana noo wada gaarto .

Abdallah Moallim Mahamud(siyaasi)
Moallem10@hotmail.com

 

---