Warbixin ku saabsan shirka Eldoret
Ibraahim Mohamedeeq
Oct 16, 2002
Wax aan toobiyaha dheer ee u dhexeeya Nairobi
iyo Eldoret sii jibaaxaba xalay (14 Oct) habayn badhkii ayaan
guure ugu soo hoydey magaalada Eldoret oo madal looga dhigay
in lagu qabto shirka dibu heshiisiinta soomaalida ee ay Kenya
marti gelisey, jidkii aan soo maray wuu roobanaa, dhirtana
caleemo cagaaran oo kor u hawdhay ayaa iiga muuq muuqday,
hareeraha wadadna waxaa ka gaan ilaa ka gaan si xidhiidh ah
dhinaca isugu hayey kaymo gacan ku samays ah oo bilicda wadada
si weyn u bilay, safarka waxaa igu weheliyey qoraaga caanka
ah Awjaamac Cumar Ciise, Cabdi Dheeg oo ii sheegay inuu guddoomiye
u yahay urur dhalinyaro oo Yurub ka jira iyo Cali Fiqi oo
shirka ka soo aaday dalka Ingiriiska, dhamaantoodna sheeko
hallaasi ah ayeey si ixtiraam leh isugu dhiidhiibayeen.
Kolkii aan Magaalada Eldoret soo galay wuxuu
baabuurkii I geeyey hotel Sirigwa oo ergooyinka shirka iyo
martida kaleba laga diiwaan gelinayey, markaan gudaha hoteelka
soo galay waxay indhahaygu markiiba ku dheceen Jaamac Kaluun,
Gen. Gaanni, Gen.Maxamed Shiikh Cusmaan iyo kuwa kale oo badan
oo ka socday dawladda Carta, subaxnimadiina (15 Oct) waxaan
arkay Cabdiraxmaan Jaamac Barre, Cabdillaahi Caddow, DR.Raajis
iyo xayn kale oo badan oo shirka u timid.
Wefdiga Carta waxaa hogaaminayey Xasan Abshir
iyo Cabddalle Deerow, wefitiga Puntlandna waxaa hogaaminaya
Cabdillaahi Yuusuf iyo Maxamed Cabdi Xaashi oo guri gaar ah
la dejiyey, markii aan is diiwaan geliyey kaddib saacadda
bariga Afrika markay ahayd 10:10 ayaan gaadhi Bas ah u raacay
golihii in shirka dibu heshiisiinta soomaalida in lagu furo
loo qoondeeyey oo lagu magacaabo Town Hall, daafaha golaha
markaan soo gaadhay waxaan dareemay inuu nidaam heer sare
ahi hoolka iyo agagaarkiisaba ka jiro, kolkaan gudaha galay
waxaan dheehday martidii iyo wufuuddii shirka ka soo qayb
gashay qaarkood oo si habsami leh golaha u dhex fadhiya, kursigii
la iigu tala galay kolkaan dul tegeyna waxaan ugu tegey buug
yar oo Ingiriis ku qoran oo si tifaftirana uga hadlaya hanaanka
uu shirku maanta u socon doono, markaan indhaha mariyeyna
waxaan ogaaday inay afarta hogaamiye ee Kenya, Itoobiya, Suudaan,
iyo Ugaandha iyo wufuud kale oo caalami ahi ka soo qayb gelayaan
furitaanka shirka, in kastoo uu calakoodu ka dhex muuqday
miiska madaxda Igadh haddana waxaan buugga yar ka dhex waayey
madax weeynaha ay soomaalidu jeceshahay ee Ismaaciil Cumar
Geelle oo aan ku jirin madaxda uu buuggu ii sheegay inay xafladda
imanayaan.
Sidii loo fadhiyey oo hoos loogu gurxamayey
ayuu Calan side oo tabbeele sitaa soo galay oo durba si qiira
leh ugu luuqeeyey heestii Soomaaliyeey toos oo si weyn loogu
wada hinqaday. Hoolka waxaa dhex yaaley kuraas cad cad oo
loogu tala galay inay wufuudda soomaalida iyo marti sharafta
kale ee shirku ku fasdhiistaan, xagga hore ee hoolkana waxaa
ka soo jeeday miis weyn oo hortiisa ubaxyo kala cayn cayn
ah lagu sharaxay, gadaashiisana todoba kursi iyo dhawr calamada
Igadh ka mid ah lagu taxay.
11:30 waxaa golaha shirka soo galay Cabdillaahi
Yuusuf iyo Maxamed Cabdi Xashi oo si weyn loogu sacabiyey
isla markaana ay salaan shaqsiyaad caalami ah oo bulshada
caalamka ka socday ku boobeen, Cabdillaahi Yuusuf waxaa ka
muuqday caafimaad weyn iyo isku kalsoonaan aad u saraysey,
isagoo dhoola caddaynaya ayaana la fadhiisiyey.
kuraasta ugu faana horaysa safafka shirka. Saacaddu
markay ahayd 11: 45 waxaa isna golaha shirka soo galay Xasan
Abshir oo ay in ka mid ah kooxdiisu Soomaaliyeey toos ka daba
qaadayaan, waxaana la fadhiisiyey safka hore ee kuraasta hoolka,
in yar kaddib waxaa madasha shirka soo galay Maxamed Dheere
oo isagana loo sacabiyey, abbaara !2:00 waxaa gudaha isna
soo galay wasiirka arimaha dibedda ee Jabuuti oo aysan wejigiisa
wax farxad ahi ka muuqan.
Wax la fadhiyaba markay saacddu ahayd 12:55
waxaa kadinka shirka ka soo galay madaxweyne Moi oo ay la
socdaan hogaamiyayaasha kala ah: Al bashiir, Males Zenawi
iyo Musaveni markii ay fadhiisteena wasiirka arimaha dibedda
ee Kenya Mondoka ayaa mikarafoonkii ku soo dhoweeyey wakiilka
gaarka ah ee ay Kenya arimaha dibu heshiisiinta soomaaliya
u xilsaartay, wuxuuna sheegay in iyagoo u kuur gelaya arimaha
soomaaliya ay tageen meelo kala duwan oo soomaaliya ka tirsan,
dadkii ay la kulmeena ay ka midaysnaayeen taageerada shirka
iyo dhismo dawlad qaran oo dib loo yagleelo, isagoo ka hadlayey
sida ay shirka u arkaan dawladaha Igadh wuxuu yidhi: waxaan
idiin xaqiijinayaa inay dawladaha urur goboleedka igadh ku
jiraa ay qaban qaabada shirkan ka soo wada shaqeeyeen oo ay
u dhan yihiin, intaas kaddib waxaa makarafoonkii lagu
soo dhoweeyey madaxweeyne Moi oo madashii shirka ka jeediyey
khudbad ay ka muuqatey qiiro ilaa iyo xad wejiga madaxweeynaha
laga garan karayey, waxaana hadaladiisii ka mid ahaa isagoo
sheegay inay wada tashi wakhti dheer qaatay ay dawladaha Igad
si is daba joog ah u yeesheen oo ay hawsha shirka ka soo wada
shaqeeyeen.
Wuxuu carrabka ku dhuftay inay wax waliba muddo
leeyihiin dadka soomaaliyeedna ay nabad iyo dibu heshiisiin
u baahan yihiin, wuxuuna yidhi: Soomaaliya uma baahna
kooxaysi, qokii koox ama qof la safanoowna waa inaad maskaxdaada
ka shaqaysiisaa, Madaxweynuhu wuxuu soomaalidii golaha
fadhidey ku guubaabiyey inay Eldoret nabad iyo heshiis meel
mar ah ku gaadhaan oo aysan ku socon jidkii khaldanaa ee ay
horay u soo arkeen, wuxuuna wufuuddii shirka joogtay u sheegay
inay qaylada iyo baroorta dadkooda ka soo yeeraysa tixgeliyaan,
wuxuuna shaaca ka qaaday inaysan Kenya weligeed daadinta dhiiga
soomaalida waxba ka geeysan oo ay soomaalida ka dhaxayso derisnimo
wanaagsan, isagoo caddeeyey inaan is qab qabsi wax khayr ah
lagu gaadhin.
14 shir ayaa la qabtay welina soomaaliya
dhiig baa ka daadanaya sidaa dsarteed waa inay Eldoret nabadi
ka dhalataa ayuu yidhi madaxweyne Moi oo isagoo khudbadiisa
sii wata haddana yidhi: Waxaan doonayaa xiliga aan jagada
madaxweeynanimada ka tegayo inay soomaaliduna nabad iyo dawladnimo
u guuraan, wuxuu sheegay in haddii ay soomaalidu shirkan
Eldoret ku heshiiso ay soomaaliya isaga u noqon doonto meel
uu weligii niyadda ku hayo oo uu soomaaliya dareenkiisu la
jiri doono. Ugu dambayntiina wuxuu khudbaddiisii ku soo khatimay
oo yidhi: Haddaad wax goaansataan oo heshiisaan
waxaad raacdeen wixii ay dadku rabeen, haddaad guul darro
halkan kala huleeshaana taariikhda ayaa idin xuklumi doonta,
shirkii Dibu heshiisiinta soomaaliduna si rasmi ah ayuu inoogu
furan yahay.
Madaxwene Moi markuu khudbadii ebyey wuxuu ku
soo dhoweeyey madaxweeynaha Suudaan Al Bashiir isla markaana
ah guddoomiyaha xiligan ee Igad, Al-bashiir wuxuu soomaalida
u soo jeediyey in ay quraanka akhriyaan wuxuuna yidhi: Soomaalidu
waa inay akhriyaan Quraanka oo nabadda iyo dibu heshiisiinta
u wanaagsan, wuxuuna intaa ku daray in haddii ay soomaalidu
si wanaagsan u akhriyaan uu Quraanku ku hogaamin doono horumar
iyo badhaadhe, madaxweyne Al-bashiir wuxuu caddeeyey inay
Igad u dhan tahay shirkan, soomaalidana laga rabo ianay heshiiyaan,
xal kastaana uu iyaga ku xidhan yahay, wuxuuna ugu dambayntii
ammaan iyo mahad naq u soo jeediyey madaxcweyne Moi iyo madaxweeyne
Ismaaciil Cumar Geelle oo isagu ka maqnaa fagaarahan lagu
furay shirka dibu heshiisiinta soomaalida.
Madaxweeynihii labaad ee uu Moi makarafoonka
ku soo dhoweeyey ayaa noqday madaxweynaha soomaalida jecel
madaxweeyne Musaveni oo isagu ahaa madaxweeynihii qudha ee
aan khudbadiisa waraaq ka akhrin, wuxuuna khudbadiisii ku
dhameeyey sheeko taariikheed iyo tusaalayaal dhaliisha soomaalida
isugu soo biyo shubanayey, wusxuu sheegay in isaga oo arday
ah uu akhriyey buug ka waramayey dagaalo sokeeye oo dalka
Shiinaha sodomaadkii ilaa afartanaadkii ka dhacay laakiin
dhamaaday 1949kii kaddib markay hal koox ka ugu awood roonaatay
oo ay kuwii kalena Taiwan u qaxeen.
Dalka Shiinaha waxaa ka dhacay xumaan fara badan
marka kuwii falakaa xun xun ka dambeeyey waxay dadku ku tilmaameen
macalinkooda tusaalaha xun-xun, sidaasoo kale wuxuu soomaalida
ku tilmaamay inay yihiin tusaalaha xun-xun ee afrikaanka,
wuxuu kaloo yidhi: Reer Yurub waxay yidhaahdaan afrika
waxaa colaadaha ugu wacan waa Diimaha kala duwan ee ay haystaan
iyo afafka kala gedisan ee ay ku hadlaan, hadday taasi run
tahay soomaalidu waa isku af, isku diin, isku midab ee maxay
isu laynayaan? wuxuuna madaxweeyne Musaveni isugu jawaabey
inay colaadaha soomaaliya ka socdaa makhraati u noqonayaan
inaysan dhibaatada afrika ahayn diimaha iyo afafka kala duwan
ee dhibaatada afrika taalla ay aabbe u noqonayso damaca iyo
doonista ay dadku rabaan inay gaadhaan, hadalkiisii wuu sii
waday madaxweeynuhu wuxuuna yidhi: Feker qabiil laguma
gaadhi karo nolol heer sare ah, waana khatar, madaxweeynuhu
wuxuu haddana is weeydiiyey suaal ah khayraadku ma dadkaa
mise waa macdanta dalka ku jirta?, wuxuuna isugu jawaabay
waa dadka, isagoo makhraati arintaa uga dhigay Japan oo uu
sheegay inuusan dhulkoodu lahayn wax macdan laakiin dad ahaan
ay fekereen oo dadaal kaddib ay noqdeen wadanka labaad ee
ugu qanisan adduunka oo xitaa ay ka hanti badan yihiin waddamo
batroolka soo saara, taasina ay ina tusayso inuu khayraadku
yahay dadka, markuu hadalkii halkaa marinayey ayuu hadana
suaashan is weeydiiyey; Haddii uu khayraadku
dadka yahay soomaalidu maxay kow iyo tobankii sano ee u dambeeyey
dadka ku sameeyeen?, wuxuuna markiiba isugu jawaabay: way
bur-burinayeen, dabadeedna isagoo ay wejigiisa cadho
ka muuqato ayuu fadhiistay.
Musaveni kaddib, waxaa makaroonkii lagu soo
dhoweeyey Raysal wasaaraha Itoobiya Zenawi oo ugu horaynba
shirka Eldoret u rajeeyey inuu noqdo shir taariikhi ah oo
nabad iyo dibu heshiisiin soomaaliya ka dhacda bilaaba, wuxuu
sheegay in qabsoomidda shirkan dhibaatooyin badan laga soo
maray, wuxuuna yidhi: Dad baa qaba inaan soomaaliya
nabad laga gaadhi Karin, soomaaliyana looma caawin sidii la
rabey gobol ahaan wuxuu madaxdii shirka fadhiday ku
booriyey inay codkooda mideeyaan, wuxuu ku cel celiyey inaysan
bulshada caalamku soomaaliya waxba u qaban, Raisal wasaare
Zenawi isagoo hadalkiisa sii wata wuxuu yidhi: Nabad
gelyada soomaaliya waxay iman kartaa kolka ay madaxda siyaasadda
soomaaliya heshiiyaan, waxaan ku waajib noqonaysa inay ka
sheqeeyaansidii ay u guulaysan lahaayeen, bulshada caalamkuna
waa inay ku taageertaa.
Xiligani waa xiligii xoogga la joojin
lahaa oo nabadda iyo dibu heshiisiinta loo hawl geli lahaa
ayuu yidhi Raysal wasaare Zenawi oo haddana isagoo madaxda
siyaasadda soomaaliya la hadlaya yidhi: Madaxda siyaasadda
soomaaliya waa inay qirtaan inay dadkooda guul darro badeen.
Wuxuuna shaaca ka qaaday inaysan doonayn inuu shirkani fashilmo
balse ay doonayaan inuu noqdo kii ugu dambeeyey ee uu dhibka
soomaaliya ku dhamaan lahaa, wuxuuna yidhi: Shirka Eldoret
inuu fashilmo dooni mayno, Igadna waa inay xaqiijisaa
sidii uu shirkani natiijo wacan u dhali lahaa oo uu ku hirgeli
lahaa. Ugu dambayna wuxuu hadalkiisii ku soo afjaray
isagoo tibaaxay inay Itoobiya wax weyn soomaaliya ka qabatay.
Madaxdii furitaanka shirka Eldoret ka hadashay
waxaa ka mid ahaa ku simaha wasiirka arimaha dibedda ee takyaaniga
oo sheegay inay muqadas tahay midnimada wadanka soomaaliya,
wuxuuna yidhi: Haddaanu nahay saaxiibka soomaaliya waxaannu
caddaynaynaa inay muqaddas tahay midnimada soomaaliya isla
markaana aan lagu soo celcelin wixii horay loogu soo cel celin
jirey. wuxuu kaloo wufuudda shirka u sheegay inay Kenya
goaanka talada wufuudda u daysey laakiin wixii shirka
ka soo baxa la taageeri doono, isagoo sheegay in taageero
ka door roon kuwii hore ay soomaalidu ka heli doonto UN, Jaamacadda
Carabta, au, Igad, Bulshooyinka caalamkaba iwm.
Waxaa kaloo furitaanka xafladda ka hadlay wakiil
ka socda ururka midowga yurub, wakiil ka socda Jaamacadda
Carabta iyo wakiilka xoghayaha guud ee qaramada midoobey u
qaabilsan soomaaliya. Oo dhamaantood shaaca ka qaaday sida
ururada ay ka socdaan u taageersan yihiin shirka dibu heshiisiinta
soomaalida ee Eldoret iyo weliba sida ay ugu heellan yihiin
inay taageeraan wixii ka soo baxa.
Xalay hoolka wufuudda shirka ka qayb gelaysa
laga diiwaan geliyo waxaan ku arkay Xuseen Caydiid, Aadan
Gabyow, Cali Mahdi iyo rag siyaasadeed oo badan, welina is
diiwaan gelintu way socotaa, wufuuduna weli waxay ku soo qul
qulayaan magaalada Eldoret ee uu shirku ka socdo. Siyaasiyiinta
halkan isugu yimid oo aan badiba kala sheekaystay rajada ay
ka qabaan najaxaada shirka ayaa badiba isku raacay in maadaama
ay Igad u dhan tahay hawsha shirkan uu guulaysan doono, Jabuuti
waxaa xafladii furitaanka metelayey wasiirka arimaha dibedda
Cali Cabdi Faarax, gebi ahaana wax khudbad ah kama soo jeedin
furitaankii shirka ee wuxuu si degan u fadhiyey kursi uu calanka
Jabuuti ka hor babanayey.
Maantana (16 Oct) markii ay wufuuddii soomaalida
intoodii badnayd hoolka soo xaadireen ayuu ergayga Dalka Kenya
dibu heshiisiinta u qaabilsani sharaxaad ka bixiyey hanaanka
uu shirku u socon doono, isagoo sheegay in la samayn doono
guddiyo kala duwan oo ka soo shaqeeya dibu heshiisiinta, khilaafyada
ururada siyaasadda u dhexeeya iwm. Wuxuu kaloo ergaygu sheegay
inay weli jiraan qaar ka mid ah oo aan weli soo gaadhin madasha
shirka oo dhaqaajinta barnaamijka shirka lala sugayo
laakiin
waxaa dhacday in ay soo xaadireen in ka badan 300 ee ergay
ee loogu talo galay inay shirka ka qayb galaan, waxayna guddiga
farsamada Igad hadda ka wada hadlayaan sidii loo aslaaxin
lahaa arintaas oo runtii ka fajacisay Igad, dhinaca Puntland
ergooyinkii ka imanayey ayaan dhamaantood soo wada gelin iyadoo
hadda la sugayo Islaan Maxamed iyo Garaad saleebaan oo ku
imanaya magaca bulshada rayidka ah ee Puntland.
Ibraahim, Maxamedeeq
imdeeq@hotmail.com
Eldoret